Lễ hội Đền Bà Chúa Kho tại Bắc Ninh

Trong văn hóa tín ngưỡng của người Việt, hiếm có ngôi đền nhỏ nào lại thu hút được nhiều khách thập phương, đặc biệt là giới buôn bán, kinh doanh như Đền Bà Chúa Kho ở Bắc Ninh, bởi nơi đây được dân gian truyền tụng là “ngân hàng vàng mã” và rất linh thiêng.

Lễ hội Đền Bà Chúa Kho diễn ra vào ngày 12 tháng giêng hàng năm

Lễ hội Đền Bà Chúa Kho được diễn ra vào ngày 12 tháng giêng, tổ chức tại đền Bà Chúa Kho, thôn Cổ Mễ, xã Vũ Ninh, thành phố Bắc Ninh để tưởng niệm Ngày giỗ Bà Chúa Kho.

Lễ hội Đền Bà Chúa Kho chính là nơi tưởng niệm một người phụ nữ Việt Nam trong thời kỳ trước và sau chiến thắng Như Nguyệt đã khéo tích trữ lương thực, tổ chức sản xuất, trông nom kho tàng quốc gia. Bà đã có công giúp triều đình nhà Lý trông coi kho lương thực tại Núi Kho (tỉnh Bắc Ninh) và đã “thác” trong cuộc kháng chiến chống quân Tống vào ngày 12 tháng giêng năm 1077 (Đinh Tỵ).

Nhà vua thương tiếc đã phong cho Bà là Phúc Thần. Người dân nhớ thương Bà nên lập đền thờ tại kho lương thực cũ của triều đình ở Núi Kho và gọi Bà với một niềm tôn kính là: Bà Chúa Kho.

Bà Chúa Kho là người phụ nữ nhan sắc xuất thân từ một gia đình nghèo khó ở làng Quả Cảm gần đó. Sau khi lấy vua Lý, thấy ruộng đất ở đây bị hoang hoá, bà xin vua cho về làng để khai khẩn ruộng hoang, chiêu dân lập ấp.  Bà bị giặc sát hại trong lúc phát lương cứu đỡ dân làng. Không ai biết tên bà, khi bà qua đời, nhân dân lập đền thờ để ghi lại công ơn của bà đã hết lòng trông coi các “lẫm thóc, lẫm tiền” của Nhà nước, chăm lo cho dân làng ấm no. Triều đại phong kiến đã ghi nhận công lao của bà qua việc sắc phong đền thờ bà là “Chủ khổ linh từ” (Đền thiêng thờ bà Chúa Kho). Ở thôn Cổ Mễ còn một ngôi chùa và ngôi đình cổ. Chùa Cổ Mễ đã có từ lâu đời. Ngày nay trong chùa còn ba pho tượng đá mang rõ phong cách điêu khắc thời Mạc khá đẹp. Chùa còn lại đến nay là công trình kiến trúc thế kỷ XIX, làm theo kiểu chữ T chạm khắc công phu.

Người dân nô nức đến hội đền Bà Chúa Kho - Bắc Ninh

Đình Cổ Mễ kiểu chữ nhất với hai vì năm gian. Các mảng chạm khắc gỗ thể hiện theo các đề tài ngũ hổ tranh châu, long vân khánh hội với nghệ thuật điêu luyện. Đình Cổ Mễ thờ Trương Hống, Trương Hát là những vị anh hùng có công giúp Triệu Quang Phục (549-570) chống giặc Lương.

Hàng năm dòng người lại đổ về đền Bà Chúa Kho nườm nượp. Có người cầu an, cầu lộc, nhưng đa phần đến để “vay vốn” Bà Chúa Kho, mong cho một năm làm ăn phát đạt, vốn liếng dồi dào,... Tâm lý “vay vốn” của người dân cũng bắt nguồn từ những huyền tích xưa, và được củng cố thêm rằng “dù trải qua kháng chiến ác liệt thì đền Bà Chúa Kho vẫn trụ vững”.

Đền Bà Chúa Kho nhộn nhịp du khách đến hành hương "vay vốn"

Nghi thức “vay vốn” Bà Chúa Kho cũng rất rõ ràng, người ta ghi trong sớ là vay bao nhiêu, làm gì và bao lâu sẽ trả. Thậm chí có người còn hứa là vay 1 trả 3, trả 10... Với quan niệm đã vay thì phải trả, nên dù có làm ăn tốt hay không thì cuối năm người ta vẫn giữ đúng lời hứa, tức là tạ lễ ở đền Bà Chúa Kho.

Trong dịp lễ hội đông đúc người vào ra, xung quanh đền Bà Chúa Kho có hàng trăm cửa hàng bán đồ cúng tế. Mâm lễ được khách hành hương mua sắm tùy tâm, có khi đơn giản là bông hoa, thẻ hương với vài ba tập tiền âm phủ, cầu kỳ hơn thì là đĩa xôi con gà, hay một mâm ngũ quả đủ đầy... chủ yếu là thành tâm cầu khấn.