Lễ Đôl ta tại Kiên Giang

Theo truyền tích xưa, người dân tộc Khmer chọn thời điểm này để tổ chức lễ Đôl ta, vì đây là lúc vụ mùa cày cấy vừa xong, tiết thu mát mẻ và trời đẹp. Mọi người nghỉ ngơi lấy lại sức sau những tháng ngày làm lụng vất vả cực nhọc. Lúc ấy, ngoài cánh đồng văng vẳng tiếng chim kêu. Người dân tộc Khmer gọi đó là “Satt đôn ta” (chim tổ tiên) báo hiệu cho tất cả mọi nhà chuẩn bị cho lễ Đôl ta. Vừa xong mùa vụ, khí hậu mát mẻ, nhìn đồng ruộng xanh tốt, lòng người phơi phới, họ dặn nhau: phải chuẩn bị tốt cho ngày lễ Đôl ta - để cúng ông bà tổ tiên thật chu đáo, thật vui vẻ và ý nghĩa.

Lễ Đôl ta nhằm 4 mục đích là: nhớ đến ông bà, cha mẹ và họ hàng; tập trung anh em, con cháu trong gia đình lại để biếu quần áo, biếu bánh trái cho những người đã có công ơn còn đang sống và làm lễ cầu phước cho những người đã quá cố; đoàn kết giữa những người trong phum sóc với nhau; tổ chức liên hoan vui chơi, gắn bó họ hàng, bè bạn thân thích và gắn bó tình làng xóm để giúp đỡ lẫn nhau trong cuộc sống.

Lễ Đôl ta sẽ được tổ chức cụ thể như sau:

Ngày thứ nhất, mỗi gia đình phải dọn dẹp bàn thờ tổ tiên, trải chiếu, để mùng mền và gối mới lên giường rồi để sẵn một bộ áo quần mới và chư chuẩn bị cho ông bà đi xa mới về nhà. Sau khi chuẩn bị các thứ này xong, họ bày bánh, bày trà và dọn một mâm cơm để 4 cái chén, đốt nhang và đèn rồi mời họ hàng, bà con lối xóm lân cận đến cùng cúng. Sau khi rót 3 lần rượu và trà cúng, những người đứng cúng gắp thức ăn để vào chén, đổ trà rượu vào rồi đem ra sân đổ cạnh hàng rào, để mời “ma quỷ” đưa ông bà họ về nhà ăn và ở lại trong suốt 3 ngày cúng, để đưa giúp ông bà tổ tiên họ trở về lại nơi cũ. Buổi sáng chỉ gọi là “cúng tiếp đón”. Buổi chiều, họ lại cúng linh hồn ông bà, tắm rửa và thay quần áo mới rồi mời linh hồn ông bà cùng đi vào chùa nghe các sư sãi tụng kinh lấy phước, và đi xem hát múa vui chơi cho thoả thích. Những ngày này, trong tình cảm của con cháu, ông bà, tổ tiên họ như hiện diện bên con cháu, nên ai ai cũng phấn chấn.

Lễ Đôl ta tại Kiên Giang ảnh 2

Ngày cúng thứ 2, sau 1 ngày đêm và 1 ngày ở chùa, đến chiều họ lại đưa linh hồn những người quá cố về nhà. Họ cũng làm cơm cúng và mời ông bà ở lại chơi với con cháu thêm một đêm nữa. Ngày thứ 3 là ngày cúng cuối cùng, mỗi gia đình lại dọn lễ vật giống như ngày đầu tiên và họ cũng mời họ hàng, lối xóm đến dự, được gọi là “cúng đưa”. Sau khi làm các thủ tục cúng như ngày đầu, họ bới cơm, gắp thức ăn vào chén, rồi đổ vào thuyền, tàu buồm được họ làm bằng bẹ chuối, làm bằng mo cau để tiễn ông bà về với nơi cũ. Thức ăn này họ chuẩn bị cho ông bà để đi đường. Trên tàu họ treo cờ phướn hình tam giác, khắc hình cá sấu, tắc kè ở đầu và đuôi con tàu để tránh tai nạn dọc đường. Họ còn để thêm bánh trái, lúa, muối, đậu, mè để ông bà và “người” đưa đường ăn được lâu.

Xong xuôi, họ đem chiếc thuyền này thả ở trên sông, hoặc thả ở rạch gần nhà. Sau khi đưa tàu đi, họ tiếp tục mời anh em ở trong gia đình và bà con lối xóm dùng cơm. Bữa cơm thân mật  có xen ca hát, tạo không khí vui vẻ, có nhà mời ông lục đến để tụng kinh tạo thêm phần long trọng, kéo dài đến chiều hoặc đến tối kết thúc 3 ngày lễ Đôl ta.

Lễ Đôl ta tại Kiên Giang ảnh 3

Ngày nay, trong mối quan hệ xã hội rộng rãi và đoàn kết lâu bền giữa 3 dân tộc Kinh- Khmer- Hoa, lễ Đôn ta của người đồng bào dân tộc Khmer anh em, đồng bào Kinh, Hoa trong các xóm, ấp, phum, sóc lân cận cũng được mời đến để chung vui, càng thắt chặt thêm tình làng, nghĩa xóm trong tinh thần toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa ở khu dân cư. Lễ Đôl ta giống như lễ Vu lan đều được xem là nét đẹp về lòng hiếu thảo, tri ân của con cháu đối với ông bà, cha mẹ đang sống và đã mất.