Hội đánh pháo đất Vĩnh Bảo tại Hải Phòng

Tương truyền, cuộc thi đánh pháo đất này được tổ chức lần đầu tiên vào năm giữa thế kỷ thứ I sau Công Nguyên. Pháo đất Vĩnh Bảo gồm có 2 loại: pháo đập úp và pháo tung, pháo tung ngắn hơn pháo đập úng.

Đất được dùng để làm pháo được lấy từ đáy sông, loại đất này đã được gạt hết một lớp bùn từ chiều ngày hôm trước, được phơi cho se mặt. Sáng ngày hôm sau sẽ lấy chày hoặc tay để luyện đất. Luyện nhào cho tới khi nó dẻo lại giống như kẹo, nhuyễn như bột dùng để làm bánh, từ màu đen sẽ chuyển sang màu hồng mịn, khi óng ánh như sáp thì đã đạt thành công và chuyển sang giai đoạn làm pháo. Pháo được nặn theo hình khối chữ nhật, miệng hình tròn hoặc hình chữ nhật, trong đó có đặt " cạnh pháo " là một thoi đất dài và mềm, nối hai thành pháo với nhau.

Dân làng ai muốn tham gia đánh pháo đều có thể tham gia, nhưng đa phần là những chàng trai và người ta sẽ chia những người tham dự cuộc thi thành nhiều "cỗ pháo". Mỗi cỗ pháo gồm 3 đên 4 người, mỗi nhóm được nhận từ 25-30 kg đất để thi làm pháo nhanh. Đất được dàn đều lên khuôn. Đầu tiên người ta sẽ làm cánh pháo, sau đó sẽ bấu một "mép" - chỗ mỏng nhất của cánh pháo - để khi tung lên cánh pháo sẽ mở ra. Đồng thời còn làm các "nắm kế" - nắm đất có hình tròn như quả cam - để giữ cho cánh pháo không bị rã ra. Chuốt bụng của pháo, xem lại cánh pháo và thế là đã hoàn thành một chiếc pháo. Chiếc pháo đất nằm một cách oai vệ trên mười nắm kê, trông giống như một cỗ xe 10 bánh.

Lễ hội đánh pháo ở Vĩnh Bảo là một lễ hội độc đáo của người dân Hải Phòng

Khi vào cuộc thi, ông quản pháo cũng là người có uy tín nhất trong các lần hội đánh pháo đất sẽ thúc một hồi trống dài. Tiếng trống vang lên rộn rã, các cỗ pháo cũng  lần lượt được đưa ra sân bãi bằng phẳng giữa tiếng vỗ tay và reo hò của người xem. Mỗi một cỗ pháo sẽ  chọn một người có vóc dáng cao tớn, to khỏe nhất vào thi, số người còn lại sẽ đứng bên cạnh để nâng pháo. Đầu tiên là tung pháo. Người dự thi sẽ nhận pháo của bạn để củng cố, sau khi nâng pháo lên ngang mặt một đoạn thì xoay thật mạnh hai tay rồi tung pháo lên, sao cho tung càng lêncao càng tốt và đảm bảo rằng pháo không bị chao đảo. Sau 3 lần tung quả pháo lên cao như vậy thì chuyển sang phần thi 3 lần đập úp 3 quả pháo khác. Người dự thi sẽ nâng pháo lên ngang ngực rồi đâp úp thật nhanh đêt quả pháo rơi xuống mặt đất, miệng pháo rơi thật nhanh và mạnh xuống mặt bãi bằng phẳng rắn chắc, lúc đó không khí trong lòng quả pháo sau khi bị nén lại sẽ tạo ra sự chênh lệch áp suất trong lòng quả pháo so với bên ngoài thân pháo, làm cho cả hộp pháo mỏng bị vỡ tung ra và phát ra tiếng nổ rất lớn. Khi tung pháo lên hay đập úp pháo xuống thì cánh pháo được làm bằng đất mềm cũng theo thành pháo mà vỡ toang ra và mở ra theo chiều dài, thông thường là trên dưới một mét, có khi dài tới 2 mét, xoắn lại và nằm vắt ngang qua thân pháo. Pháo nổ càng to thì cánh pháo càng mở dài ra, càng nói lên nghệ thuật cao và sự khỏe mạnh của người đánh pháo ,đồng thời thể hiện kỹ thuật giỏi của những người làm pháo. Ban tổ chức sẽ cộng chiều dài của cánh pháo của cả 3 lần tung pháo và 3 lần đập pháo để xếp giải.

Người tham gia cuộc thi đánh pháo đang đỡ quả pháo lên