Lễ hội cúng phước biển tại Sóc Trăng

Ban đầu lễ hội này chỉ diễn ra tự phát với quy mô nhỏ, hình thành từ ý tưởng của một nhà sư người Khmer có tên là Tà Hu. Lúc đầu, ông dựng một ngôi tháp ở trên giồng cát, gần với chùa Cà Săng, thuộc địa điểm tổ chức lễ hội ngày nay để đồng bào phật tử đến thắp hương và thành tâm chiêm bái. Ông đã chọn ngày rằm tháng 2 âm lịch (tức ngày rằm tháng 11 của người Khmer) để lập đàn làm phước, vì đây chính là thời điểm trời yên, biển lặng, ngư dân nào đi biển về thuyền cũng đầy ắp tôm cá. Dần dần buổi làm phước này được rất nhiều người quan tâm và nhiệt tình hưởng hứng vì nó đáp ứng được tâm nguyện của họ. Từ đó lễ cúng phước biển được hình thành và trở thành một lễ hội truyền thống không chỉ riêng của người Khmer mà còn của cả những người Việt và người Hoa sống ở quanh vùng này.

Lễ cúng phước biển được bắt đầu bằng lễ cầu siêu, tưởng nhớ tới công ơn tổ tiên, tạ ơn biển cả và cầu mong những điều tốt lành nhất sẽ đến với dân làng. Sau đó, người ta sẽ rước tượng phật từ chùa Cà Săng đến khu vực hành lễ, nơi có dựng sẵn một cái rạp với chiều dài khoảng 8m, chiều ngang 18m. Đây chính là nơi diễn ra các nghi lễ cầu nguyện tam bảo, cầu quốc thái dân an và chư tăng thuyết pháp.

Sau những nghi lễ mang đậm màu sắc tôn giáo là đến những hoạt động hội hè, giải trí. Nhiều những trò chơi thể thao, văn hóa văn nghệ giàu tính truyền thống của dân tộc đã được tổ chức. Đặc biệt, những trò chơi này phần lớn là tái hiện lại các nghề chủ yếu mà cư dân nơi đây dùng để mưu sinh trong cuộc sống hàng ngày của mình.

Trên khu đất trống người ta đắp lên những đống cát và cắm nhang cầu nguyện

Trên khu đất trống tổ chức lễ hội, người ta sẽ đắp lên những đống cát và cắm nhang lên đó để cầu nguyện.

Trước đây, phần mở màn cho lễ hội là hoạt cảnh tái hiện lại cuộc sống vất vả và cực nhọc của những người nông dân trong buổi đầu khai hoang lập nghiệp. Đó là hình ảnh của hàng trăm cô thôn nữ đeo những thùng tưới trên vai mình. Mặc dù thùng nước nè nặng đôi vai nhưng họ vẫn luôn tươi cười và trò chuyện cùng với nhau như cố xua đi bao nỗi mệt nhọc của mình cùng với hàng trăm chàng trai lực lưỡng, ai nấy cũng gồng vác trên vai bộ đồ nghề đẩy xiệp và chuẩn bị bì bõm lặn lội kiếm sống qua ngày.

Trong phần hội, phần sôi nổi và cuồng nhiệt nhất có lẽ là cuộc đua bò kéo xe. Những chiếc xe bò chở đầy người, người điều khiển xe bò tay vừa vút roi miệng vừa la hét cố hết sức mình để cho xe của mình thắng cuộc. Trong cuộc đua này, thắng hay thua không phải là chuyện quan trọng, ý nghĩa chính của công việc đua xe bò này là nhằm nhắc nhở cho mọi người nhớ về buổi đầu của cuộc sống nông nghiệp, khi chưa có những máy móc hiện đại, con bò ở trên vùng đất Vĩnh Châu này đã đóng góp một phần không nhỏ công sức mình cho công cuộc khai hoang mở đất và cho con người có được những hạt gạo, hạt nếp dẻo thơm.

Nhưng có lẽ độc đáo nhất đó là cuộc đua ghe ngo... trên cạn! Cuộc đua này chỉ diễn ra vào những năm liên tiếp bị hạn hán, bị mất mùa, tất cả các kênh rạch đều khô hạn, nên phải đua ghe ở trên đất cho "động trời" để trời làm mưa cho mùa màng tươi tốt, con người vừa có nước xài lại vừa có nước tưới tiêu.

Chiếc ghe ở trong cuộc đua này được tượng trưng bằng một cái vòng bẹ chuối dài khoảng 2 m. Cứ 2 người một ghe. Họ dùng dây gióng ghe lên cổ, 1 người khác thì cầm 1 cây dầm bằng cọng tàu lá chuối, vừa chạy khắp các thửa ruộng theo 1 lộ trình tùy hứng, vừa múa vừa hát vừa nói những lời cầu khẩn theo kiểu bắt vần hết câu nọ đến câu kia. Nội dung của những câu đó là cầu mong ông trời ban cho mưa xuống để có nước gieo sạ, ruộng đồng được xanh tốt.

Ngày hội cũng có các chương trình biểu diễn văn nghệ với những điệu múa uyển chuyển, điêu luyện của các cô gái người dân tộc Khmer. Có cả những vũ điệu cổ truyền như múa khỉ, múa gà của những nghệ nhân Khmer. Không khí hội hè hết sức tưng bừngvà náo nhiệt, rộn ràng với lời ca, tiếng hát, tiếng nhạc, tiếng trống của nền nghệ thuật truyền thống đặc sắc của đồng bào dân tộc Khmer ở vùng đồng bằng sông Cửu Long.

Các nghệ nhân múa trống Khmer đem đến sự hưng phấn và hào hứng cho khán giả với nhịp trống của điệu múa Chhayam. Chiếc trống đeo ở trước ngực của họ vừa là nhạc cụ đệm, vừa là đạo cụ múa được họ sử dụng rất nhuần nhuyễn và điêu luyện. Họ vừa vỗ trống vừa múa. Khi thì nhún nhảy toàn thân, lúc lại nâng cao, xoay chuyển nhanh nhẹn, trông thật hấp dẫn và rất ngoạn mục.

Chỉ diễn ra trong 2 ngày, nhưng hội cúng phước biển ở Vĩnh Châu còn có nhiều hoạt động rất sinh động khác như thi lượm củ hành, thi đua tưới rẫy, đẩy xiệp, tranh tài thể dục thể thao, chiếu phim truyện Khmer... Vài năm gần đây, một số trò chơi đã được thay đổi, không có thi lượm củ hành và thi đẩy xiệp... mà chỉ có kéo co, bóng chuyền, bi sắt, thả diều... Còn phần văn nghệ thì lúc nào cũng có.

Người dân tham gia hội

Lễ cúng phước biển Vĩnh Châu đã tồn tại từ hàng trăm năm trước cho đến nay. Ý nghĩa của lễ này là cầu quốc thái dân an, mưa thuận gió hòa và mùa màng bội thu. Và cũng là để tưởng nhớ đến những bậc tiền nhân đã có công khai hoang mở cõi, tạo lập nên vùng đất, tạ ơn trời đất thánh thần đã cho họ có được một cuộc sống ấm no, tạ ơn biển cả đã cho họ nhiều cá tôm, tạ ơn bãi bồi đã cho họ những cánh đồng xanh, hạt vàng nặng trĩu./.