Hội Bất Nạo ở huyện Phú Xuyên, Hà Nội

Hàng năm vào trung tuần tháng 8, làng mở hội từ ngày 15 đến 18. Một trong những đặc sắc của hội truyền thống ở đây là hò Cửa Đình và múa hát Bài Bông được tổ chức ngay trước cửa đình làng.

Hội Bất Nạo là truyền thống đặc sắc tại Phú Xuyên
Trong tiết mục hò Cửa Đình, người hát chia làm hai tốp: một tốp hò ở đình ngoài và một tốp hò ở đình trong. Tốp hò ở đình ngoài sẽ đứng phía ngoài đình gồm những bạch đinh của làng, tốp hò ở đình trong sẽ đứng trong cửa đình gồm những người có nhiêu – có xã. Mỗi khi hò thì người hò bước lên một bước, xong lại bước xuống, nhịp nhàng theo nhịp sênh.

Hò cửa Đình và múa hát Bài Bông tại hội Bất Nạo
Nội dung bài hò Cửa Đình bao gồm 517 câu, được chia làm 3 phần như sau: Bài Giáo, bài Hò và bài Khống. Mỗi canh hò bắt đầu từ bài Giáo đến bài Khống, sau đó đến bài Hò đình ngoài và cuối cùng là bài Hò đình trong. Hò cửa đình gồm có phần xướng, phần xô và phần lĩnh xướng do tốp đình trong hò, trống có tiếng đệm; phần xô do tốp đình ngoài hò và có tiếng đệm. Mỗi bài hò đều có âm điệu và hình thức biểu đạt khác nhau, nội dung khác nhau được thể hiện theo các thể thơ khác nhau. Thường là vè ba chữ, vè bốn chữ theo thể lục bát hoặc lục bát biến thể, có phần diễn xướng, có âm điệu hát hò kèm sênh, phách. 

Những chàng trai hò phải ăn mặc chỉnh tề khăn xếp, áo the thâm, quần trúc bâu trắng, đứng thành 3 nhóm để hò. Những người đó phải thực hiện một hình thức lễ nghi do lệ làng quy định. Bắt đầu là Bài Giáo, theo thể vè bốn chữ một câu, nội dung chủ yếu là chúc tụng Vua chúa, thần thành hoàng làng, chúc tụng nhân dân trong lang, tiếp đến là nêu lý do mở đám.

Sau hò Cửa Đình, múa hát Bài Bông cũng diễn ra sôi nổi trong suốt những ngày lễ hội theo 3 đội hình: múa hát khi đi rước trải, múa hát phục vụ các trầu tế lễ, múa hát thờ thánh. Thể thơ của Bài Bông cũng rất đa dạng và phong phú với gần 200 câu thơ theo thể loại 4 chữ, 5 chữ, 7 chữ, tứ tuyệt lục bát mang âm sắc giọng ca Huế, lại vừa có chất giọng mượt mà, dìu dặt của chèo, ca trù. Đội hình múa hát Bài Bông gốm 8 người được tuyển chọn từ những thiếu nữ đẹp nhất làng. Đạo cụ múa gồm khăn lụa màu, quạt lụa hoa, đèn hoa đội để múa ban đêm.