Lễ hội múa Mỡi dân tộc Mường tại Yên Bái

Lễ hội múa Mỡi dân tộc Mường

Theo một số người già trong làng ở nơi đây kể lại, lễ hội múa Mỡi đã có từ rất lâu đời rồi, không ai còn nhớ rõ là có từ khi nào nữa. Chỉ biết rằng hàng năm, cứ tới dịp đầu năm mới (mùng 3 tháng Chạp), mọi người lại tụ tập nhau lại để múa mời tổ tiên xuống trần gian nhảy múa, vui chơi cùng với con cháu.

Điệu múa này được diễn ra tại nhà của ông Mo lớn hay Mo chủ (cầm thần) là một ông Mo có uy tín nhất ở trong làng. Để chuẩn bị cho lễ hội múa Mỡi này, trước nhà ông thầy Mo sẽ dựng một cây nêu được trang trí rất nhiều họa tiết mang ý nghĩa tâm linh.

Điệu múa Mỡi trong lễ hội múa Mỡi dân tộc Mường

Lễ vật trong lễ hội múa Mỡi này gồm có: Một mâm lễ cúng (theo tiếng dân tộc Mường gọi là “Pán Cạo”) gồm có các  lễ vật sau: 1 đầu lợn, bánh trưng (pèng chưng), bánh chay (pèng chay),  bánh ống (pẻng ống),  xôi, cơm, rau chay, lá đu đủ, măng, rượu và 1 nải chuối. Và còn một lễ vật có ý nghĩa rất quan trọng trong lễ hội này đó là cây bông, theo tiếng Mường gọi là “Cần Boồng”.

Bắt đầu vào ngày lễ, ông thầy Mo phải mặc quần áo truyền thống, đầu phải quấn khăn Mơi, tay thì cầm quạt và ngồi giữa một chiếc chiếu được trải ở khu vực trung tâm. Thầy Mo thay mặt cho tất cả mọi người tham gia trong lễ hội đứng trước mâm cúng khấn, với lời khấn đại ý “Hôm nay ngày lành tháng tốt, bản mường có tổ chức lễ hội múa Mơi, để cảm ơn thần tiên, tổ tiên trong năm qua đã phù hộ cho con cháu một năm làm ăn gặp nhiều may mắn, mùa màng tốt tươi, mưa thuận gió hoà...”. Điệu múa này của ông thầy mo với đại ý là thần tiên đã nhập vào thầy để vui chơi cùng với các con cháu. Khi đã nhập vào, ông thầy mo sẽ múa điệu quay tròn lắc lư đầu, chân rung rất mạnh cảm giác như sắp bật khỏi mặt đất, thầy vừa múa nhập đồng miệng vừa lẩm nhẩm điệu hát.

Sau khi ông thầy mo nhập đồng xong mọi người sẽ bắt đầu vào màn múa đầu tiên theo nhịp gõ chiêng, trống, điệu múa trầu (hay còn gọi là điệu múa nàng tiên). Điệu múa này là thầy mo sẽ mời các nàng tiên ở trên trời xuống để dự lễ hội múa vui cùng với bà con dân bản. Tham gia vào điệu múa này chủ yếu là 6 nghệ nhân mặc trang phục truyền thống, khăn Mơi vắt qua vai, khi bắt đầu vào điệu múa khăn Mỡi sẽ được chuyển từ vai xuống tay và trở thành đạo cụ múa.

Đạo cụ được dùng trong điệu múa là những thanh nứa dài, dùng để gõ lên một tấm gỗ theo nhịp 3-4 kết hợp với âm thanh của chiêng và trống. Ở điệu này, người múa phải nhìn nhau và múa đều theo nhạc. Điệu múa này sẽ diễn ra trong khoảng 15 phút đến 20 phút.

Điều đặc biệt ở đây là tất cả mọi người có thể cùng tham gia múa với những động tác đơn giản và không phức tạp. Chân sẽ bước theo nhịp 2-4, khi chân vắt sang phải thì tay cầm khăn mơi sẽ vung sang trái và ngược lại. Mọi người cùng nhau say sưa múa, điệu múa cứ lặp đi lặp lại như vậy, từ vị trí ban đầu di chuyển theo vòng tròn rồi lại xoay lại.

Tiếp theo là đến điệu múa “Mùa Cuổi” (múa Cuội) hay Thần tiên xuống chơi. Đây là điệu múa cao trào nhất, điệu múa này mang ý nghĩa rằng thần tiên ở trên trời đã nghe thấy lời cúng khấn của các con các cháu nên đã nhập đồng xuống trần gian để cùng vui chơi. Thầy mo lúc này sẽ vừa nhảy múa cùng mọi người vừa ra hiệu cho tất cả mọi người cùng nhau vui chơi, cùng nhau tham gia vào màn múa. Trong điệu múa này, có một phần vô cùng đặc biệt đó là phần “phán bông” của ông thầy Mo, các cô gái rất náo nức đón đợi phần này bởi qua lời phán của ông Thầy Mo một trong số các cô gái xinh đẹp,, khéo léo, đảm đang tham gia vào công việc chuẩn bị cây bông sẽ được ông thầy mo chọn và phán là người khéo tay nhất đã làm ra những bông hoa đẹp nhất.

Sau một hồi múa vui, ông thầy Mo sẽ ra hiệu cho mọi người chuyển sang điệu múa mô tả các trò chơi thể thao, các trò chơi ở đây chủ yếu là đánh đu, ném còn, kéo co… Xong nhịp múa này thì Cuội nhập vào thầy mo, lúc này ông thầy Mo sẽ đứng bật dậy múa những động tác lạ khác hẳn với những động tác đã múa trước đó và có sự trêu ghẹo các cô gái xinh của bản và bị các cô gái đuổi về trời. Kết thúc, tất cả mọi người sẽ quây quần bên nhau, chúc nhau chén rượu và hẹn nhau năm sau thần tiên sẽ quay trở lại vui cùng với bản Mường.

Diễn xướng dân gian "Múa Mỡi" của đồng bào dân tộc Mường

Có thể nói, lễ hội Múa Mỡi là lễ hội truyền thống mang ý nghĩa rất lớn trong đời sống văn hóa tinh thần của đồng bào dân tộc Mường ở nơi đây. Những khát vọng và ước mơ về cuộc sống tự do vươn tới hạnh phúc, ấm no và ca ngợi tình yêu đôi lứa đã được người dân Mường gửi gắm qua lễ hội.

lehoi.info tổng hợp