Ý nghĩa Tết Táo Quân

Vào ngày 23 tháng Chạp, người Việt tổ chức lễ cúng tiễn đưa ông Công ông Táo về chầu trời. Theo quan niệm của người Việt, Táo Quân cưỡi cá chép về trời để trình báo chuyện bếp núc và mọi việc xảy ra trong gia đình trong năm qua với Ngọc Hoàng. 

Việc thờ cúng Táo Quân nhằm thể hiện mong muốn Thần Bếp giúp giữ bếp lửa gia đình để luôn hạnh phúc và ấm áp. Ngày ông Táo về chầu trời được xem là ngày đầu tiên của Tết Nguyên Đán nên ai cũng háo hức, trông chờ.

Táo Quân gồm ba vị định đoạt phước cho gia đình gồm: Thổ Địa Long Mạch Tôn Thần, Ngũ Phương Ngũ Thổ Phúc Đức Chánh Thần và Đông Trù Tư Mệnh Táo Phủ Thần Quân. Táo Quân là Thần Bếp trong nhà ghi chép tất cả những việc gia chủ làm trong năm cũ và báo cáo với Ngọc Hoàng những vấn đề "tai nghe mắt thấy".

Vào ngày 23 tháng Chạp, các gia đình Việt Nam thường làm lễ tiễn đưa Táo Quân một cách long trọng. Lễ vật gồm có 2 mũ ông Táo, một mũ bà Táo bằng giấy và 3 con cá chép. Cá chép là phương tiện duy nhất để Táo Quân về trời. Sau khi làm lễ xong, các gia đình mang cá chép ra sông, ao, hồ thả với ý nghĩa cá chép hóa rồng, vượt vũ môn đưa Táo Quân lên Thiên Đình gặp Ngọc Hoàng. Việc "cá chép hóa rồng" hay "cá vượt vũ môn" thể hiện sự thăng hoa, biểu tượng của tinh thần vượt khó, kiên trì để đạt được thành công. 

Trước đây, người Việt còn có tục dựng cây nêu ngày Tết vào đúng ngày Tết Táo Quân. Vì kể từ ngày Táo Quân về trời và vắng mặt cho đến đêm Giao thừa mới trở lại thì ma quỷ sẽ lẻn vào quấy nhiễu nên phải dựng cây nêu để trừ tà. Đến nay, một số vùng miền vẫn giữ phong tục cổ truyền này. 

Sau khi tiễn đưa ông Táo, các gia đình bắt đầu dọn dẹp nhà cửa, lau chùi đồ cúng ông bà tổ tiên... để chuẩn bị đón Tết. Việc lau rửa không chỉ có ý nghĩa làm vệ sinh môi trường mà còn tạo sự thanh tịnh trong tâm hồn, phản tỉnh những sai lầm mắc phải trong năm.