Hội thờ Thủy thần tại Hà Nội

Thôn Linh Đàm có một ngôi đình lớn, kiến trúc theo kiểu chữ công gồm 5 gian đại bái, 3 gian hậu cung, mang đậm phong cách kiến trúc nghệ thuật cuối thời Lê đầu thời Nguyễn. Cửa đình trông ra đầm Linh Đàm. Thở ban đầu, đình Linh Đàm là một đền thờ thần linh thiêng trong vùng. Đền Linh Đàm trước kia là trung tâm tín ngưỡng thủy thần của nhiều cụm dân cư trong vùng đầm Linh Đàm. Sau này, do sự phát triển dân số, từng cụm dân cư đề xuất với nhà nước thành lập đơn vị hành chính riêng. Dân làng chủ động xây dựng đình thờ Thần của làng để độc lập sinh hoạt văn hóa. Đền Linh Đàm chỉ còn là nơi tín ngưỡng thủy thần của riêng làng Linh Đàm và chuyển tên gọi thành đình.

Đình Linh Đàm thờ thủy thần Bảo Ninh. Tương truyền vào đời nhà Trần có nhà nho danh tiếng Chu Văn An mở tường dạy học ở xã Cung Hoàng, huyện Thanh Trì, Hà Nội. Học trò theo học rất đông, trong số đó có một thư sinh chăm đến nghe thầy giảng bài nhưng không rõ tung tích. Thầy trò Chu Văn An lần tìm tung tích mới hay thư sinh đó học xong thường đi ra đám lau sậy bên bờ đầm Lân Đàm (nay là miếu Gàn) rồi mất tích. Chu Văn An biết đó là thủy thần nhưng dặn học trò không được đối xử khác bạn. Năm ấy mùa hạn, cây cối cạn khô, dân tình đói khổ. Thương cảnh người dân khốn khổ vì thiếu nước, Chu Văn An gọi học trò lại hỏi xem có cách gì giúp dân. Học trò suy nghĩ trong chốc lát rồi thưa thầy: "Luật trời đất nghiêm nhưng lời thầy dạy cũng rất trọng". Dứt lời, chàng thư sinh ấy đứng ở sân trường lấy nghiên bút ra đổ nước mực mài, dùng bút thấm mực đổ khắp bốn phương. Mực đen vung lên trời lập tức mây đen kéo đến, trời mưa tầm tã. Dân chúng rất đỗi phấn khởi, có nước để cày cấy. Sau một tuần, chàng thư sinh ấy từ trường vội đi về đầm Linh Đàm. Trên trời bống có tiếng nổ lớn, thầy trò Chu Văn An chạy ra thì thấy một xác xuồng luồng nổi lên ở đầm. Chu Văn An cùng học trò và dân chúng mai tác xác thuồng luồng. Đến nay mộ Đức Bảo Ninh vẫn còn.

Trước kia, lễ hội Thủy thần đền Linh Đàm diễn ra long trọng trong tháng 8. Ngày 16/8, các bô lão đại diện các thôn ở miếu Gàn (tương truyền là nơi Thủy thần hóa thân thành người đến theo học thầy Chu Văn An) bàn việc tổ chức tế lễ. Đến ngày 18/8, cả thôn đều hội họp để tế cộng đồng. Các thôn trong tổng rước lễ từ đình làng đến miếu Gàn, hạ kiệu cỗ trước miếu để quan viên, bô lão vào tế. Tế lễ xong đến chiều các thôn rước kiệu cỗ trở lại đình làng. Sau ngày hòa bình lập lại, việc tổ chức rước lễ và tế hàng tổng không còn tiếp tục được duy trì. Dân thôn Linh Đàm tổ chức hội làng truyền thống ngày 10/2.