Lễ hội làng Vọng Nguyệt tại Bắc Ninh

Vọng Nguyệt xưa được gọi với cái tên là làng Thứ Nhị hay làng Ngột Nhì. Vào thời Nguyễn làng Vọng Nguyệt thuộc tổng Nội Trà, huyện Yên Phong, phủ Từ Sơn, Bắc Ninh. Làng nằm ở bên bờ của Nam sông Cầu, là một vùng quê có phong cảnh trữ tình nên thơ với một quần thể di tích chùa, đình, đền, có kiến trúc cổ và đẹp nổi tiếng ở đất Kinh Bắc xưa. Từ bao đời nay người dân nơi đây vẫn giữ được nghề trồng dâu nuôi tằm đã gắn bó với cuộc sống của mỗi một người dân trong làng.

Làng Vọng Nguyệt không chỉ nổi tiếng lẫy lừng với tiếng thơm là vùng đất khoa bảng tiêu biểu của huyện Yên Phong với 8 người đã đỗ đại khoa và nhiều vị đỗ đạt cử nhân tú tài dưới thời phong kiến mà nơi đây còn là một vùng quê có truyền thống cách mạng kiên cường bất khuất trong cuộc chiến chống lại giặc ngoại xâm.

Vọng Nguyệt còn là một trong những ngôi làng Việt cổ có nhiều di sản văn hoá vật thể, đã ghi lại những mốc son thăng trầm trong sự phát triển một cộng đồng làng xã trong chiều dài lịch sử của dân tộc. Chùa Vọng Nguyệt có tên chữ là Khai Nghiêm tự, được Nguyệt Sinh công chúa của nhà Lý cho xây dựng. Đến thời Nguyễn và Lê ngôi chùa Khai Nghiêm đã được đại trùng tu, vào năm Vĩnh Thịnh nguyên niên (1705) đã dựng thạch trụ thiên đài , năm Cảnh Thịnh thứ 7 (1799) đã đúc chuông đồng lớn và được tạc nhiều pho tượng Phật. Hàn lâm học sỹ Trương Hán Siêu đã soạn văn bia, khắc trên đá vào Đời Dụ Tông (1341-1369).

Lễ hội Vọng Nguyệt được tổ chức trong vòng 3 ngày với nhiều các nghi lễ:

Trong ngày hội, người dân trong làng sẽ được phân thành nhiều tốp và được giao nhiệm vụ trong lễ rước lễ vật. Gồm các nhóm thiếu niên nam nữ, các cụ ông, cụ bà, nam thanh nữ tú riêng mỗi tốp sẽ được giao một nhiệm vụ rước các lễ vật khác nhau như, ngựa bà,  ngựa ông, kiệu, lọng... Đoàn rước xuất phát từ đình làng ra đến chùa và diễu qua các ngõ lớn trong làng.

Trò chơi dân gian đấu vật luôn thu hút được sự quan tâm của đông đảo người dân và khách thập phương đến tham dự Lễ hội làng Vọng Nguyệt

Đi đầu đoàn rước sẽ là một nhóm múa lân có chiêng trống rộn ràng và góp lộc của các hộ dân đứng ở hai bên đường sẽ ban phát lộc cho đoàn rước  biểu thị cho sự ấm no đầy đủ, đi sau sẽ là người mặc một bộ áo dài đỏ (người có chức sắc trong làng thời xưa) dẫn đầu đoàn rước.

Từng đoàn rước tiếp nối đuôi nhau đi trong tiếng trống tiếng chiêng rộn rã, và nhóm múa lân rất vui nhộn trên đường, những người già lẫn trẻ em sẽ đứng ra hai bên đường để phát lộc cho đoàn rước và cùng xem lễ hội

Tất cả các đoàn rước đều hội tụ về ngôi chùa cổ của làng để chuẩn bị vào lễ hội chính sẽ được tổ chức ngay tại đây, các nghi thức diễn ra trang trọng và các màn ca múa dân gian đặc sắc đã được tái hiện lại không khí của các lễ hội thời xưa.

Từng đoàn rước sẽ quy tụ về sân chùa để cử hành nghi lễ trang trọng nhất, đó là nghi lễ cúng hoàng làng. Du khác thập phương và bà con đến tham tham gia lễ hội rất đông. Vừa ôn lại nét đẹp văn hóa dân gian lại vừa có dịp vui chơi giải trí trong ngày hội, đồng thời gìn giữ được những nét văn hóa này cho thế hệ mai sau.

Lễ rước lễ vật trong Lễ hội làng Vọng Nguyệt tại Bắc Ninh

Trong lễ hội còn có tiết mục hát Quan họ. Các liền anh liền chị sẽ hát những câu quan họ tình tứ của người Bắc Ninh ngay trên một khúc sông. Không chỉ những liền anh, liền chị chuyên nghiệp của làng mới tham gia hát Quan họ trong ngày lễ mà hầu hết những người dân làm nông nghiệp trong làng cũng đều tham gia hát.

Bên cạnh đó, những trò chơi dân gian và các hoạt động văn nghệ, thể thao như: c bóng chuyền, bóng đá, họi gà, văn công… đã làm không khí ngày hội càng thêm sôi động và náo nhiệt hơn. Các trò chơi dân gian vẫn thường được tổ chức trong các lễ hội như hội vật, vật vốn là một trong những trò chơi dân gian thu hút được sự quan tâm của dân làng và khác thập phương, bởi không chỉ có các đô vật trong làng tham gia mà còn có nhiều đô vật từ các tỉnh về đâu tham gia tỉ thí.

Lễ hội Vọng Nguyệt đã để lại ấn tượng sâu sắc trong lòng mỗi người đến tham dự. Bên cạnh sự đổi mới trong kinh tế và xã hội, thì người dân nơi đây vẫn giữ được những nét đẹp về mặt thuần phong mỹ tục của người dân Kinh Bắc xưa.