Lễ hội làng Diềm Bắc Ninh

Làng Diềm là tên gọi dân gian của thôn Viêm Xá, xã Hòa Long, Bắc Ninh. Lễ hội Diềm là dịp để thể hiện sự tôn kính và lòng nhớ ơn của dân làng đối với Thủy tổ Quan họ và cũng là thời điểm để bà con cầu cho một năm mưa thuận, gió hòa, làm ăn phát đạt.

Lễ hội được diễn ra trong 3 ngày, trong đó ngày 25/3 (mùng 6/2 âm lịch) là chính hội. Hàng trăm người dân trong làng tham gia Lễ rước kiệu trong sự uy nghiêm, xuất phát ở đền Vua Bà sang đình làng, đến đền Cùng rồi quay lại đền Vua Bà. Theo truyền thống, dân làng tổ chức lấy nước ở giếng Ngọc làm lễ bao sái rồi sau đó mới tiến hành tế lễ. 

Du khách đến hội Quan họ Diềm từ đêm trước đều được nghe những canh hát mừng thọ các cụ cao tuổi và những canh hát đãi khách thập phương tại nhà. Điều đáng nói của văn hóa Quan họ là dù khách đến hội lần đầu hay nhiều lần, dù khách quen hay khách lạ cũng được gia chủ của bất kỳ nhà nào khoản đãi cơm ăn.

Trong số 49 làng quan họ gốc của vùng Kinh Bắc, Làng Diềm là nơi duy nhất có đền thờ Thủy tổ Quan họ. Tiếng quan họ vang lên trong suốt lễ hội, những liền anh liền chị tình tứ trao nhau làn điệu duyên dáng và cảm ơn sự yêu mến của du khách.

Tương truyền rằng, Đức Vua Bà là con gái vua Hùng. Đến tuổi cập kê, nhà vua tổ chức hội cướp cầu để kén chọn phò mã. Tuy nhiên Bà đã không chấp nhận sánh duyên cùng người thắng cuộc mà lại xin vua cha ân điển cho được chu du sơn thủy một thời gian.

Khi Bà cùng các thị nữ vừa ra khỏi kinh thành thì một cơn mưa lớn ập đến, giông gió nổi lên dữ dội. Một cơn lốc đã cuốn phăng cả đoàn người lên trời rồi giáng hạ xuống ấp Viêm Trang (thôn Viêm Xá ngày nay).

Nơi đây vốn là một vùng đất hoang vu, Bà đã cho  phá đất, đắp bờ, lập nên ruộng đồng, làng xóm và dựng vợ gả chồng cho mọi người. Bà còn sáng tác nhiều bài ca và dạy cho các nam thanh nữ tú nghệ thuật ca hát bên cạnh việc dạy dân cách làm ruộng, trồng dâu, nuôi tằm.... Bởi vậy khi Bà mất, dân làng đã lập đền thờ và tôn vinh Bà là Đức Vương Mẫu, thành hoàng làng. Hàng năm vào ngày hội, dân làng dựng và diễn ở ngoài trời sự tích "Bà Chúa phát lệnh mở hội Xuân".

Ngoài ra, trong hội còn có các hoạt động thể thao như:  cầu lông, cờ tướng, cây đu, chọi gà...

Ngoài phần tế lễ, dâng hương... hội còn tổ chức  hát đón, hát thờ, hát đối, hát canh Quan họ tại đền Vua Bà và trên thuyền./.