Ý nghĩa lễ cúng Tất niên

Tất niên diễn ra vào ngày cuối năm âm lịch, tức ngày 30 tháng Chạp (nếu là năm đủ) hoặc ngày 29 tháng Chạp (nếu là năm thiếu). Tất niên là dịp để các thành viên trong gia đình quây quần, sum họp với nhau. Việc cúng Tất niên có thể diễn ra buổi chiều hay buổi tối ngày này. Giữa ngày 30 (hoặc 29) tháng Chạp và ngày mồng 1 tháng Giêng, giờ Tý (từ 23 giờ hôm trước đến 1 giờ sáng hôm sau), đặc biệt thời điểm đầu giờ Chính Tý (0 giờ 0 phút 0 giây) là thời khắc quan trọng nhất  đánh dấu sự chuyển giao năm cũ và năm mới, được gọi là Giao thừa. Trong lễ cúng Tất niên, gia chủ chuẩn bị hai mâm cỗ, một mâm cúng gia tiên tại bàn thờ trong nhà và một mâm cúng thiên địa ở sân trước nhà. Tùy theo điều kiện của gia chủ cũng như phong tục tập quán mỗi vùng mà mâm cỗ cúng thịnh soạn hay thanh đạm. Nhưng có một số đồ lễ bắt buộc phải có theo phong tục Việt Nam gồm: hương hoa, vàng mã, đèn nến, trầu cau, rượu, trà, bánh chưng... Lễ cúng Tất niên là nghi lễ truyền thống, không cần phải quá cầu kỳ miễn sao thể hiện sự thành tâm của gia chủ dâng lên gia tiên.

Sau lễ cúng Tất niên, mọi người quây quần bên mâm cơm Tất niên để cùng đón giao thừa và mừng năm mới. Đây là thời khắc thiêng liêng, ấm cúng, tràn ngập niềm vui sau một năm tất bật làm việc, chạy đua với cuộc sống. 

Cúng Tất niên là phong tục tập quán lâu đời của người Việt, trở thành nét đẹp truyền thống, đạo lý sâu xa của dân tộc Việt Nam, giáo dục con nháu nhớ về cội nguồn. Đây cũng là dịp sum họp, hàn huyên tâm sự về một năm đã qua và đề ra những dự định trong năm mới. Quan niệm dân gian cũng cho rằng cúng Tất niên chính là cách gia chủ mời thần linh, ông bà về ăn Tết cùng con cháu.