Lễ hội đền Bắc Cung tại Vĩnh Phúc

Lễ hội đền Bắc Cung thu hút đông đảo người dân tham gia

Đền Bắc Cung nằm tại xã Tam Hồng, Yên Lạc, Vĩnh Phúc. Đền thờ đức thánh Tản Viên (một trong tứ bất tử của tâm thức con người Việt Nam). Tương truyền, đức Thánh Tản Viên có tên thật là Nguyễn Tuấn, con của một vị trưởng lão họ Nguyễn ở Sơn Tây. Vào năm 6 tuổi thì người cha qua đời, 2 mẹ con đến ở nhờ tại nhà bà Ma Thị Cao (con của thần núi Tản Viên). Một hôm, Nguyễn Tuấn lên núi đốn củi thì gặp thần Thái Bạch, thấy cậu bé khôi ngô, tuấn tú, thần đã trao cho cậu bé một cây gậy thần và dạy cậu câu thần chú để cứu đời. Sau này chàng đã có công cứu con Long Vương thoát chết và được Long Vương đền ơn biếu cho cuốn sách có thể hiểu mọi lẽ huyền vi của đất trời. Biết chàng là một người có tài, có hiếu, trước khi qua đời, mẹ nuôi đã trao cho chàng cai quản muôn vật tại núi Tản Viên. Khi Vua Hùng tổ chức kén rể cho công chúa Mị Nương, Nguyễn Tuấn nhờ có cuốn sách quý và gậy thần nên đã kiếm được sính lễ mang đến trước Thủy Tinh và cưới được công chúa Mị Nương. Sau chiến thắng Thủy Tinh và chiến thắng quân Thục, biết chàng là con người có tài, Hùng Vương đã trao lại quyền trị nước cho Nguyễn Tuấn, nhưng chàng đã từ chối và xin vua cha cho đi du ngoạn khắp nơi để giúp dân. Khi Ngài đi qua vùng Tam Hồng, thấy ở đây cảnh sơn thủy hữu tình, Ngài đã dừng chân và dạy dân đánh cá, trồng lúa, sản xuất nông nghiệp. Để ghi nhớ công đức của Ngài, nhân dân Tam Hồng đã dựng một ngôi đền thờ và gọi là đến Thính, xây dựng ở phía Bắc núi Ba Vì và châu thổ sông Hồng nên có tên gọi là đền Bắc Cung (một trong “Tứ cung” thờ Đức thánh Tản Viên). Thần núi Tản Viên hết sức linh ứng, khi nào nhân dân cầu nắng, cầu mưa cho mùa màng thì đều được ứng nghiệm. Mỗi khi lạnh trời, thánh Tản Viên thường hiện hình tại các khe suối, lại đem theo cây gậy thần để cứu chữa bệnh cho những người nghèo khổ, đi đến đâu, Ngài sẽ cho hiện ra đền đài để nghỉ ngơi.  Để ghi nhớ công lao của Ngài Tản Viên Sơn Thánh, tại vị trí này nhân dân Tam Hồng đã dựng một ngôi đền để thờ phụng được gọi là đền Bắc Cung.

Nghi lễ tế mở hội trong lễ hội đền Bắc Cung 

Lễ hội gồm có hai phần: Phần Lễ và Phần Hội

Trong phần lễ, nhân dân Tam Hồng sẽ tổ chức rước kiệu từ những đình Phù Lưu, Man Để, Tảo Phú, Lâm Xuyên và Nho Lâm lên đền. Mỗi làng đều phải có Ban tế gồm: Chủ tế, Tây xướng, Đông xướng, Bồi tế và người hầu chủ tế cùng một bộ phận chấp kích. Chủ tế ở đây phải là người trên 60 tuổi, phải có con, có cháu đầy đủ cả trai, cả gái. Lễ tế phải có một thủ lợn, một mâm xôi và hoa quả do những người dân ở các làng làm ra. Chủ tế sẽ thay mặt cho những người dân trong làng dâng hương, rượu, nước, lễ vật và đọc văn tế cầu xin Đức thánh Tản Viên cầu cho mùa màng bội thu, mưa thuận, gió hòa, nhân dân no ấm, hạnh phúc.

Diễn xướng hát chầu văn phục vụ đông đảo bà con nhân dân

Ngay sau phần lễ là phần hội. Hội đền Bắc Cung được tổ chức với rất nhiều những hoạt động phong phú như có các trò chơi dân gian: đấu vật, chọi gà, đánh cờ người, kéo co, đu cây, bóng chuyền. Những cuộc thi múa hát dân ca, dân vũ của các làng, trống hội. Nhân dân trong vùng và những du khách thập phương từ mọi miền Tổ quốc về hội đền Bắc Cung rất đông, mỗi năm đều có trên một triệu lượt du khách thập phương đến vãn cảnh, bình an, hạnh phúc. Nhân dân trong xãTam Hồng mỗi khi xuất hành đi xa, hay xây dựng nhà cửa, hay con cháu học hành đều thành tâm ra lễ đền để cầu xin được Thánh phù hộ.

Các trò chơi dân gian trong lễ hội 

Lễ hội đền Bắc Cung không chỉ là một hình thức sinh hoạt văn hóa, tinh thần nhằm bảo tồn và phát huy những giá trị văn hóa truyền thống của quốc gia, mà còn là một điểm thăm quan, sinh hoạt văn hóa cộng đồng của những người trong và ngoài tỉnh.