Hội đền Bạch Mã tại Hà Nội

Đền Bạch Mã là một trong tứ trấn của kinh thành Thăng Long xưa, đền Bạch Mã (trấn giữ phía Đông kinh thành), đền Voi Phục (trấn giữ phía Tây kinh thành), đến Quán Thánh (trấn giữ phía Bắc kinh thành), đền Kim Liên (trấn giữ phía Nam kinh thành). Đền Bạch Mã thờ thần Long Đỗ, người có công lớn giúp vua Lý Thái Tổ xây thành Đại La. Theo truyền thuyết và thần phả lưu giữ tại đền, năm 1010, vua Lý Thái Tổ dời đô từ Hoa Lư về Thăng Lăng. Vua cho đắt thành để mở rộng thành Đại La nhưng cứ đắp lên lại sụp đổ. Tìm hiểu thông tin từ dân chúng mới biết đất này có hiển linh từ trước. Nhà vua bèn sai biện lễ để cầu đảo. 

Đêm ấy, nhà vua nằm mộng được thần Long Đỗ tới chúc mừng và dặn nhà vua cứ theo dấu vó ngựa đắp thành nhất định sẽ thành công. Sau đó, nhà vua thấy một con ngựa trắng phi thẳng vào đền rồi biến mất. Sáng hôm sau, nhà vua thấy có dấu hiệu in trên mặt đât đúng như giấc mộng tối qua bèn sai người theo đó mà đắp thành. Để tỏ lòng biết ơn, nhà vua cho tạc một con ngựa trắng để thờ và phong cho thần là "Thăng Long Thành hoàng Đại vương".

Hội đền Bạch Mã bắt đầu với lễ rước kiệu từ đền Mã Mây đi qua các con phố lớn đến đền Bạch Mã. Dẫn đầu đoàn rước là đội múa rồng, múa sư tử, tiếp theo là đội cờ, trống chiêng, sinh tiền, bát âm.. Trong đội kiệu bát cống đền Bạch Mã có đầy đủ tàn, tán, lọng, đội tế nam, đội dâng hương nữ. Trong đoàn rước còn có mục đồng và mô hình trâu để làm lễ tiến Xuân Ngưu. Lễ hội được khai mạc bằng lễ cáo thỉnh do người trông đền thực hiện. Tiếp đến đội tế nam đền Bạch Mã làm lễ tế Thánh. Sau phần lễ tế, mô hình trâu sẽ được rước từ đền ra bờ sông Hồng làm lễ hóa tiến Xuân Ngưu. Cũng trong chiều 12, đội tế nữ thực hiễn dâng hương lễ Thánh. Sau đóm người dân và du khách thập phương và lễ Thánh. 

Ngày 13/2, các cụ ông trong trang phục truyền thống của đội tế nam làm lễ tế thánh. Đến chiều, đội tế nam và đội dâng hương nữ các làng lân cận và lễ Thánh. Sau đó, đội tế nam đền Bạch Mã thực hiện lễ tế giã hội để kết thúc lễ hội. Ngoài phần tế lễ trang trọng, hội đền Bạch Mã còn diễn ra nhiều hoạt động vui chơi giải trí như: biểu diễn ca trù, chầu văn, chèo, quan họ, trình diễn võ thuật...

Hội đền Bạch Mã là dịp để người dân tưởng nhớ công đức của thần Long Đỗ trong việc xây dựng thành.